Blog

Kontakt dziecka z rodzicami, a zwłaszcza z matką po porodzie jest niezwykle ważny. Noworodek nie zna niczego innego, niż matka. Ona jest dla niego ostoją bezpieczeństwa. Bez niej czuje się porzucony, osierocony, co negatywnie wpływa na jego zdrowie psychiczne, fizyczne i całe dalsze życie. 

Dlatego separacja dziecka od matki po porodzie powinna nastąpić tylko w wyjątkowych okolicznościach, w których korzyści z separacji przewyższają negatywne jej skutki. Niestety, z sygnałów, które do nas docierają wynika, że w wielu placówkach standardem  stało się separowanie noworodków od kobiet z pozytywnym wynikiem testu na obecność wirusa SARS-CoV-2. Takie sytuacje powinny mieć miejsce tylko w wyjątkowych okolicznościach (na przykład, gdy objawy u matki nie pozwalają jej samodzielnie zająć się dzieckiem). Jednak ponieważ staramy się pokazywać pozytywne rzeczy i dawać dobry przykład, pokażemy Wam jakie pozytywne skutki niesie za sobą nierozdzielanie dziecka i matki z pozytywnym wynikiem testu na COVID-19.

Przede wszystkim brak separacji to możliwość przeprowadzenia pełnego, dwugodzinnego i nieprzerwanego kontaktu skóra do skóry. Również, jeżeli ciąża zakończyła się cesarskim cięciem.

Pozytywne skutki kontaktu skóra do skóry

Dobroczynne skutki kontaktu skóra do skóry również w przypadku kobiety zakażonej SARS-CoV-2 to:

• stabilizacja temperatury ciała dziecka (1),
• stabilizacja gospodarki hormonalnej dziecka i matki,
• przeciwdziałanie krwotokowi poporodowemu u matki (2),
• wsparcie wytworzenia się więzi między dzieckiem a matką,
• przeciwdziałanie depresji poporodowej (3),
• optymalna inicjacja karmienia piersią i większa szansa na dłuższe karmienie piersią (1),
• zasiedlenie dziecka bakteriami ze skóry matki (4),

Brak rozdzielenie noworodka z matką to także mniejszy poziom stresu i hormonów stresu u niego i u matki. Te mogą bardzo negatywnie wpływać na zdrowie człowieka a także na jego układ immunologiczny. Wspierając kontakt między matką a dzieckiem po porodzie, nawet w przypadku COVID-19, wspieramy odporność i możliwość radzenia sobie z wirusem SARS-CoV-2.

Co jeszcze?

Kontakt skóra do skóry i generalnie kontakt matki z dzieckiem po porodzie wspiera karmienie piersią. Brak tego kontaktu po porodzie z całą pewnością zaburzają karmienie piersią (1, 5, 8). A mleko matki jest najlepszym pokarmem dla niemowląt. Dla wcześniaków ludzkie mleko jest wręcz lekiem, który ma ogromny pozytywny wpływ na tempo ich rozwoju. .

Mleko matki chroni dziecko przed infekcjami (9-12), wzmacnia jego układ odpornościowy. Mleko matki zmniejsza ryzyko zachorowania dziecka na niektóre choroby cywilizacyjne (13-18). Wreszcie karmienie piersią zmniejsza ryzyko wystąpienia depresji poporodowej oraz raka piersi u matki (19-22).

Czyli znowu wspierając kontakt matki z dzieckiem wzmacniamy ich odporność i możliwość radzenia sobie z wirusem SARS-CoV-2.

Jak widać korzyści z kontaktu matki z dzieckiem po porodzie i braku separacji są ogromne. Dotyczą one sytuacji zakażenia wirusem SARS-CoV-2 a także w zasadzie całego przyszłego życia tej kobiety i tego dziecka.

Separacja

Dlaczego separacja jest stosowana? Czym ryzykujemy w przypadku pozostawienia dziecka w kontakcie z matką z pozytywnym testem na COVID-19?

• ryzykujemy również zakażeniem noworodka wirusem SARS-CoV-2

Przy okazji warto dodać, że personel medyczny, który się nim zajmuje, również może być nosicielem wirusa, także po zaszczepieniu. Nierzadko personel medyczny nie jest regularnie badany. Lekarze, położne i pielęgniarki chodzą do sklepów i spotykają się z rodziną.  To oznacza, że separacja dziecka od matki również niesie ryzyko, że ten zakazi się wirusem SARS-CoV-2.

Ryzyko separacji

Czym jeszcze ryzykujemy stosując separację noworodka od matki i potencjalnie narażając oboje na skutki nie karmienia dziecka piersią?

• śmiercią matki z powodu krwotoku poporodowego (2),
• śmiercią noworodka (zwłaszcza wcześniaka) z powodu jakiejkolwiek infekcji, z którą jego dodatkowo osłabiony stresem organizm nie będzie sobie w stanie poradzić (23),
• większym ryzykiem wystąpienia u dziecka w przyszłości alergii, cukrzycy, nadwagi itd, za których leczenie ktoś będzie musiał zapłacić (13-18),
• zwiększonym ryzykiem wystąpienia u matki nowotworu piersi (którego leczenie również kosztuje) (19-22),
• większym ryzykiem wystąpienia depresji poporodowej, która również może prowadzić do śmierci (matki i dziecka) (3),
• innych problemów psychicznych u dziecka i u matki (24, 25),

Myślę, że do tej listy można dopisać jeszcze sporo punktów. Te są chyba najczęstsze i najbardziej przebadane przez naukowców.

Co na ten temat mówi prawo?

Ministerstwo Zdrowia oraz Rzecznik Praw Pacjenta jednoznacznie wskazują, że decyzja dotycząca separacji noworodka od matki powinna zostać podjęta przez matkę na podstawie rzetelnych informacji (6,7). Kobieta powinna zostać poinformowana o WSZYSTKICH konsekwencjach separacji. Niestety na podstawie informacji od kobiet, wiemy, że w wielu przypadkach nie są one dostatecznie informowane, lub nawet nie pozostawia im się możliwości decydowania.

Matka i ojciec dziecka są prawnymi opiekunami dziecka. W związku z tym to oni mają prawo podejmować decyzje dotyczące ich dziecka. Nie nikt inny.

Co zrobić?

Co zrobić w przypadku, gdy personel medyczny chce odseparować dziecko od matki z pozytywnym wynikiem testu na COVID-19?

Istnieje kilka możliwości działania. Przede wszystkim ważny tutaj jest stan matki. Jeżeli COVID-19 ma łagodny przebieg lub bezobjawowy i kobieta może się dzieckiem zajmować, pozostanie dziecka razem z matką przynosi więcej korzyści niż ewentualne zakażenia dziecka wirusem. Oczywiście warto jest wtedy zadbać o higienę, nosić maseczkę, myć często ręce i zwracać uwagę, aby nie dotykać twarzy rękami.

W przypadku propozycji separacji, można nie wyrazić na nią zgody. Warto ze sobą do szpitala wziąć już podpisany formularz (np. ten z Fundacji Rodzić po Ludzku: https://www.rodzicpoludzku.pl/o-fundacji/interwencje2/1472-wzor-pisma-o-zaprzestanie-separacji-dziecka-2.html .

Jeżeli mimo sprzeciwu, personel medyczny nadal chce odseparować dziecko od matki, należy zawiadomić o tym Rzecznika Praw Pacjenta, Rzecznika Praw Dziecka, NFZ, Ministerstwo Zdrowia i Fundację Rodzić po Ludzku. Warto również w takim wypadku mieć pod ręką numer telefonu do adwokata.

Co dalej?

Obecnie o wirusie SARS-CoV-2 wiemy zdecydowanie więcej niż w marcu 2020. Z badań naukowych wiemy również sporo na temat konsekwencji odseparowania noworodka od matki. Ta procedura powinna być stosowana tylko, jeśli stan zdrowia matki nie pozwala jej zajmować się dzieckiem lub jeśli posiadając pełne informacje na temat korzyści i ryzyka, kobieta zdecyduje się na izolację dziecka od siebie podczas pobytu w szpitalu. . Zwróćmy przy tym również uwagę na zalecenia w tym zakresie w innych państwach europejskich. W wielu krajach izolacja dzieci od matek z pozytywnym wynikiem testu na COVID-19 nie jest rutynową procedurą. Kontakt skóra do skóry jest zachowany w pełni.

Autorki: Olga Vitoš, Anna Kwiatek Kucharska

Konsultacje merytoryczne: Agnieszka Michalska