Blog

Co to jest kontakt skóra do skóry?

W Polsce kontaktem skóra do skóry nazywamy położenie nagiego noworodka na brzuchu lub piersi matki tuż po jego urodzeniu, w trakcie porodu. Ten artykuł dotyczy przede wszystkim właśnie kontaktu skóra do skóry w porodzie, ale możesz korzystać z tej formy opieki nad dzieckiem także później.

Czy kontakt skóra do skóry jest regulowany przez prawo?

Kontakt skóra do skóry w czasie porodu jest to praktyka wpisana do Standardu Organizacyjnego Opieki Okołoporodowej (1), rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2018 roku, w którym znajdujemy następujący zapis:

bezpośrednio po urodzeniu należy umożliwić dziecku nieprzerwany kontakt z matką >>skóra do skóry<<, trwający dwie godziny po porodzie. W tym czasie należy zachęcać matkę do rozpoznania momentu, kiedy dziecko jest gotowe do ssania piersi, a także obserwować matkę i dziecko, kontrolując cechy dobrego przystawienia i pozycji przy piersi, a w razie potrzeby zaoferować pomoc. Kontakt ten może być przerwany wyłącznie w sytuacji wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia matki lub noworodka, odnotowanego w dokumentacji medycznej.

rozdz. XII Opieka nad noworodkiem, pkt. 8

Rekomendację rutynowego stosowania kontaktu skóra do skóry zawierają także aktualne zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczące opieki okołoporodowej. Nie są one aktem prawnym, ale mówią o dobrych praktykach opartych na dowodach naukowych. Czytamy w nich, że kontakt skóra do skóry powinien być rutynowym elementem opieki dla zdrowych matek i zdrowych noworodków oraz, że nie należy rozdzielać matki i dziecka (2).

Dlaczego kontakt skóra do skóry jest tak ważny?

Aktualna wiedza z dziedzin fizjologii i medycyny oraz psychologii wskazuje, że po porodzie kobieta i dziecko nie powinny być traktowane jak osobne jednostki ale jak diada – dwie osoby tak ściśle ze sobą związane, że ich zdrowie i dobrostan zależą od wzajemnego kontaktu. Obserwacje zwierząt i kobiet rodzących bez zakłóceń wskazują na to, że bliski kontakt fizyczny między matką a dzieckiem jest naturalnym elementem porodu (3). To dlatego w XXI wieku kontakt skóra do skóry powinien być standardem.

Jakie korzyści daje kontakt skóra do skóry?

Ponieważ kontakt skóra do skóry jest naturalną częścią porodu, wspiera on fizjologiczne procesy zarówno u Ciebie, jak i u Twojego dziecka. Warto to wykorzystać nawet jeśli Twój poród nie był w 100% naturalny albo odbył się drogą cesarskiego cięcia. Pozytywny wpływ kontaktu skóra do skóry jest uniwersalny i procentuje w dłuższej perspektywie czasowej u wszystkich matek i dzieci.

Ty zyskujesz:

• wsparcie urodzenia łożyska (4–6),
• mniejsze ryzyko krwotoku (4,6),
• łatwiejszy start karmienia piersią, a więc większe szanse na realizację Twoich celów laktacyjnych, jeśli zamierzasz karmić piersią (5,7–9),
• poczucie kontroli i zapewniania opieki dziecku (10),
• większa satysfakcja z porodu (11),
• lepszy nastrój w pierwszych dniach i tygodniach po porodzie (12,13).

Korzyści dla Twojego dziecka to:

• mniejszy stres (14),
• lepsza kontrola temperatury (5,15),
• łatwiejszy start w jedzeniu z piersi (5,7–9),
• kolonizacja Twoimi bakteriami (16),
• wsparcie rozwoju ośrodkowego układu nerwowego noworodka przez stymulację i bliskość rodzica (14).

Budowanie więzi między matką a dzieckiem to złożony proces i wpływa na niego wiele czynników. Jednak istniejące dowody naukowe sugerują, że kontakt skóra do skóry w czasie porodu może pomóc Wam obojgu budować Waszą relację (17).

Jakie są największe bariery dla kontaktu skóra do skóry?

Sytuacje zagrożenia zdrowia lub życia, w których korzystniejsze niż zapewnienie kontaktu skóra do skóry jest podjęcie interwencji medycznych są rzadkie. 

Większość kobiet i dzieci w Polsce ma kontakt skóra do skóry, ale często jest on krótszy niż powinien, nie trwa 2h lub dłużej. Najczęściej  kontakt jest przerwany z powodu chęci wykonania rutynowych procedur – ważenia i mierzenia dziecka (18). Tymczasem mogą one i zgodnie z prawem powinny być wykonane już po zakończeniu pierwszego kontaktu. Według badaczek i badaczy aby zapewnić realizację kontaktu skóra do skóry powinien on być  chroniony przez procedury oparte na dowodach naukowych, które są respektowane przez personel danej placówki (16).

Dlatego powstaje Ranking Maluchy na Brzuchy. Czytamy odpowiedzi kobiet dotyczące kontaktu w ankiecie „Głos matek” prowadzonej przez Fundację Rodzić po Ludzku. Co roku na początku września publikujemy listę placówek, które najlepiej realizują prawo do kontaktu skóra do skóry w czasie porodu drogami natury i w czasie cesarskiego cięcia. Jeśli stoisz właśnie przed wyborem miejsca narodzin swojego dziecka koniecznie zapoznaj się z naszym Rankingiem!

Czy kontakt skóra do skóry można stosować też u niemowlaka?

Oczywiście! Opieka nad noworodkiem i niemowlęciem, której podstawą jest kontakt skóra do skóry w kolejnych godzinach, dniach i tygodniach to nic innego jak kangurowanie. Kangaroo Mother Care – Opieka Matki przez Kangurowanie – to metoda opisana szczegółowo przez WHO. Pierwotnie została zaproponowana jako model opieki nad wcześniakami. Dzisiaj wiemy już, że kontakt skóra do skóry z mamą, tatą lub inną bliską osobą jest korzystny dla wszystkich dzieci. Warto spędzać czas w kontakcie skóra do skóry w połogu i później.

Źródła:

1. Ministerstwo Zdrowia. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej [Internet]. 2018 [cytowane 7 wrzesień 2020]. Dostępne na: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf
2. Fundacja Rodzić po Ludzku [Internet]. 2020 [cytowane 3 maj 2024]. Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia: Opieka okołoporodowa wspierająca poród jako doświadczenie pozytywne. Dostępne na: https://rodzicpoludzku.pl/baza-wiedzy/wiedza-o-porodzie-baza-wiedzy/zalecenia-swiatowej-organizacji-zdrowia-opieka-okoloporodowa-porod/
3. Goer H, Romano A. Optimal Care in Childbirth: The Case for a Physiologic Approach [Internet]. Pinter & Martin Limited; 2013. 582 s. Dostępne na: DOI: 10.1111/jmwh.12150
4. KARIMI FZ, HEIDARIAN MIRI H, SALEHIAN M, KHADIVZADEH T, BAKHSHI M. The Effect of Mother-Infant Skin to Skin Contact after Birth on Third Stage of Labor: A Systematic Review and Meta-Analysis. Iran J Public Health. kwiecień 2019;48(4):612–20.
5. Marín Gabriel M, Llana Martín I, López Escobar A, Fernández Villalba E, Romero Blanco I, Touza Pol P. Randomized controlled trial of early skin-to-skin contact: effects on the mother and the newborn. Acta Paediatrica. 2010;99(11):1630–4.
6. Essa RM, Ismail NIAA. Effect of early maternal/newborn skin-to-skin contact after birth on the duration of third stage of labor and initiation of breastfeeding. Journal of Nursing Education and Practice. 2 luty 2015;5(4):98.
7. Moore ER, Bergman N, Anderson GC, Medley N. Early skin‐to‐skin contact for mothers and their healthy newborn infants. Cochrane Database of Systematic Reviews [Internet]. 2016 [cytowane 7 wrzesień 2020];(11). Dostępne na: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003519.pub4/full
8. Aghdas K, Talat K, Sepideh B. Effect of immediate and continuous mother-infant skin-to-skin contact on breastfeeding self-efficacy of primiparous women: a randomised control trial. Women Birth. marzec 2014;27(1):37–40.
9. Evidence for the ten steps to successful breastfeeding [Internet]. [cytowane 30 maj 2024]. Dostępne na: https://www.who.int/publications-detail-redirect/9241591544
10. Deys L, Wilson V, Meedya S. What are women’s experiences of immediate skin-to-skin contact at caesarean section birth? An integrative literature review. Midwifery. 1 październik 2021;101:103063.
11. Kahalon R, Preis H, Benyamini Y. Who benefits most from skin-to-skin mother-infant contact after birth? Survey findings on skin-to-skin and birth satisfaction by mode of birth. Midwifery. 1 styczeń 2021;92:102862.
12. Bigelow A, Power M, MacLellan-Peters J, Alex M, McDonald C. Effect of mother/infant skin-to-skin contact on postpartum depressive symptoms and maternal physiological stress. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs. 2012;41(3):369–82.
13. Handlin L, Jonas W, Petersson M, Ejdebäck M, Ransjö-Arvidson AB, Nissen E, i in. Effects of sucking and skin-to-skin contact on maternal ACTH and cortisol levels during the second day postpartum-influence of epidural analgesia and oxytocin in the perinatal period. Breastfeed Med. grudzień 2009;4(4):207–20.
14. Ionio C, Ciuffo G, Landoni M. Parent–Infant Skin-to-Skin Contact and Stress Regulation: A Systematic Review of the Literature. Int J Environ Res Public Health. 28 kwiecień 2021;18(9):4695.
15. Safari K, Saeed AA, Hasan SS, Moghaddam-Banaem L. The effect of mother and newborn early skin-to-skin contact on initiation of breastfeeding, newborn temperature and duration of third stage of labor. International Breastfeeding Journal. 16 lipiec 2018;13(1):32.
16. Widström AM, Brimdyr K, Svensson K, Cadwell K, Nissen E. Skin-to-skin contact the first hour after birth, underlying implications and clinical practice. Acta Paediatrica. 2019;108(7):1192–204.
17. Bystrova K, Ivanova V, Edhborg M, Matthiesen AS, Ransjö-Arvidson AB, Mukhamedrakhimov R, i in. Early Contact versus Separation: Effects on Mother–Infant Interaction One Year Later. Birth. 2009;36(2):97–109.
18. Adamska-Sala I, Baranowska B, Doroszewska A, Piekarek M, Pietrusiewicz J. Fundacja Rodzić po Ludzku. 2018 [cytowane 18 październik 2022]. Raport z monitoringu oddziałów położniczych. Opieka okołoporodowa w Polsce w świetle doświadczeń kobiet. Dostępne na: https://rodzicpoludzku.pl/raporty/raport-z-monitoringu-oddzialow-polozniczych-opieka-okoloporodowa-w-polsce-w-swietle-doswiadczen-kobiet/